عکاسی از شهر سوخته

نخستین‌بار این متن را به عنوان پاسخِ تمرین یکی از درس‌های متمم نوشتم و اکنون با اندکی ویرایش آن را به شکل پاره‌نوشته در این‌جا بازنشر می‌کنم.

تا لحظه‌ی نگارش این نوشته، پای #کرونا این مهمان ناخوانده‌ی نازیبایِ نامبارک به بیش از ۱۶۰ کشور باز شده است. اکنون از شرق تا غرب، و از شمال تا جنوب، مردمِ تمام طبقاتِ تمام کشورهای فقیر و غنیِ دنیا درگیر کرونا هستند.

کرونا بدل به رویدادی عالم‌گیر شده و برای همه‌ی ما «چالشِ یکسان و دشوار مرگ» را به همراه آورده است. فرقی نمی‌کند در ووهان باشی یا قم، لائیک باشی یا مسلمان، ساکن هرات باشی یا سانفرانسیکو، نماینده‌ی پارلمان و معاون وزیر باشی یا دستفروشی در متروی تهران، کافی است مستعد باشی تا کرونا این «ویروس دموکراتیک»، کار تو را یکسره کند. و استعداد ابتلا به کرونا بیش از آن‌که به نقص سلامت جسمانی ما ربط داشته باشد، محصول فقدان قوه‌ی تفکر سیستمی و نداشتن مدل ذهنی منسجم در برخورد با چنین رویداد فراگیری است.

ما تماشاچیان فیلم تراژیکی هستیم که در سینمایی به وسعت دنیا، با هزاران هزار مخاطب در حال نمایش است. و نکته‌ی با اهمیت این است که رویدادِ واحد کرونا در ذهن همه‌ی ما یک سوال مشابه برنمی‌انگیزد. و این‌جاست که تفاوتِ در مدل‌های ذهنی فردی و جمعی، مسیرهای متفاوتی برای مواجهه با این پدیده ایجاد می‌کند.

اگر بتوان به کرونا آن‌گونه که هست و نه آن‌گونه که ما دوست داریم باشد نگاه کرد، این ویروسِ مخوف ذره‌بینی، درس‌های فراوانی برایمان دارد. برای نمونه کافی‌ست به تفاوت برخورد کشورهای درگیر با این ویروسِ سمج توجه کنیم. چین از همان ابتدا سیاست قرنطینه‌ی سفت و سخت را در پیش می‌گیرد. تایوان بدون قرنطینه‌ی گسترده و در مراحل اولیه موفق به کنترل کرونا می‌شود. ایتالیا با تعلل و تأخیر رو به قرنطینه می‌آورد. و کشوری هم بدون داشتن یک مدل ذهنی منسجم و استراتژیک بسنده می‌کند به گفتن شعارِ #ما-کرونا-را-شکست-می‌دهیم.

به نظر می‌رسد کشورهایی که در مقابله با این ویروس از دیگران پیشی گرفته‌اند، به واسطه‌ی مدل ذهنی متفاوت، در مواجهه با وضعیت کرونا که برای دیگران هم روی داده‌ است، سوال‌های متفاوتی پرسیده‌اند و طبیعتاً به پاسخ‌های متفاوتی هم دست پیدا کرده‌اند.

و در انتها باید اشاره کنم به خبر خوبی که لابه‌لای اخبار تلخ این روزها مخابره شد:‌ «کمیسیون ملی بهداشت چین امروز پنجشنبه (۲۹ اسفند ۹۸ / ۱۹ مارس ۲۰۲۰) اعلام کرد در ۲۴ ساعت گذشته هیچ مورد تازه‌ای از ابتلا به ویروس کرونا در داخل خاک چین ثبت نشده است.